Tarlada ‘tek mirasçı’ dönemi
1 Haziran 2013
Tarım arazilerinin bölünmesini ve daha fazla küçülmesini önlemek için hazırlanan kanun tasarısına göre artık “tek mirasçı” dönemi başlıyor. Kanun sınırdaş tarla maliklerine de ‘önalım hakkı’ getiriyor.
TARIM arazilerinin devrinde “tek mirasçı” dönemi başlıyor. Tarım alanlarının daha fazla küçülmesini önlemek için hazırlanan tasarıya göre sınırdaş tarımsal arazi maliklerine önalım hakkı getiriliyor. Buna göre tarımsal arazi sınırdaş maliklerden birine satıldığı takdirde, diğer sınırdaş malikler önalım hakkını kullanamayacak. Meclis Başkanlığı’na sunulan ‘Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanun Tasarısı’ ile şu düzenlemeler getiriliyor:
MİRASÇI GELİRDEN PAY ALACAK
Eşin malik olarak bizzat işlettiği, sağ kalan eşin ya da altsoyundan birinin kendisine bir bütün olarak devrini istemeye hakkı olacak. Ayrıca tarımsal işletme veya bir tarımsal arazi için değer artışından pay ve katılma alacağı, bunların tarımsal gelir değeri göz önünde tutularak hesaplanacak. Bakanlık gerekli hallerde asgari tarımsal arazi büyüklüğünün altındaki tarımsal arazileri toplulaştıracak. Ayrıca değerlendirmek üzere söz konusu arazileri kamulaştırabilecek. Toplulaştırmada tahsisli araziler asgari tarımsal arazi büyüklüğünün altındaki arazilerle birleştirilerek asgari büyüklükte yeni tarımsal araziler oluşturulabilecek. Bu yolla elde edilen araziler öncelikle arazi maliklerine, bu kişiler satın almadığı takdirde asgari büyüklükte tarım arazisi olmayan yöre çiftçilerine rayiç bedeli üzerinden satılacak.
0.3 HEKTARDAN KÜÇÜK OLAMAYACAK
Asgari tarımsal arazi büyüklüğü; mutlak tarım arazileri, marjinal tarım arazileri ve özel ürün arazilerinde 2 hektar, dikili tarım arazilerinde 0.5 hektar, örtü altı tarımı yapılan arazilerde 0.3 hektardan küçük belirlenemeyecek. Asgari tarımsal arazi büyüklükleri günün koşullarına göre artırılabilecek. Tarım arazileri bakanlıkça belirlenen büyüklüklerin altında ifraz edilemeyecek, bölünemeyecek.
FINDIK BAHÇESİNE KÜÇÜK PARSEL
Hazine taşınmazlarının satış işlemleri hariç olmak üzere pay ve paydaş adedi arttırılamayacak. Ancak, tarım dışı kullanım izni verilen alanlarla çay, fındık, zeytin gibi özel iklim ve toprak ihtiyaçları olan bitkilerin yetiştiği alanlarda arazi özellikleri nedeniyle belirlenen asgari tarımsal arazi büyüklüğünden daha küçük parsellerin oluşması gerekli olduğu takdirde, bakanlığın uygun görüşüyle daha küçük parseller oluşturulabilecek.
Mirasçılara üç ay süre tanınacak
KAMU kurum ve kuruluşları ile finans kurumları, tarımsal işletme mülkiyetinin belirtilen sürede devredilmediğini, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’na bildirecek. Bakanlık mirasçılara 3 aylık süre verecek. Verilen süre sonunda devir olmaması halinde, bakanlık resen veya bildirim üzerine bu yerlerin istemde bulunan ehil mirasçıya, ehil mirasçı olmaması durumunda en fazla teklifi veren istekli mirasçıya devri, aksi halde üçüncü kişilere satılması için ilgili Sulh Hukuk Mahkemesi’ne dava açabilecek.
ALACAĞA DENKLEŞTİRMEKendisine tarımsal işletme mülkiyeti devredilen mirasçının devir sebebiyle diğer mirasçılara payları karşılığı ödemesi gereken bedelle miras bırakanın borcu dolayısıyla daha önce işletme üzerinde kurulan rehin konusu alacaklar birbiriyle denkleştirilecek. Bakiye kalan tutar diğer mirasçılara payları oranında ödenecek.
Ehil kişilere geçsin, verim artsın
DÜZENLEMEYLE yıllar süren davaların kısa sürede sonuçlanması ve tarım arazilerinin ehil kişilerin elinde değerlendirilerek tarımsal verimliliğin artırılması hedefleniyor. Düzenlemenin gerekçesinde Türk Medeni Kanunu’nda “tarımsal işletmeye ait tarım arazilerinin mirasçılardan birine özgülenmesi” sistemi yerine “tarımsal işletmeye ait tarım arazilerinin mülkiyetinin tek bir mirasçıya devredilmesi” sistemine geçilmesinin uygun olacağı düşünülerek, hazırlandığı kaydediliyor.
Süren davaya eski mevzuat
TARIMSAL işletmelerin paylaşımına ilişkin açılan ve devam eden davalarda ise eski mevzuat hükümleri geçerli olacak. Buna göre tarımsal işletmelerin paylaşımına ilişkin kanunun yayımı tarihinde mirasçılar arasında henüz paylaşımı yapılmamış tarımsal arazilerin devir işlemleri kanundan önceki mevzuat hükümlerine göre tamamlanacak. Kanunun yürürlüğe girmesinden önce tarımsal işletmelerin paylaşımına ilişkin açılan ve devam eden davalarda da önceki mevzuat hükümleri uygulanacak.
‘İş yükünü’ alacak 489 yeni kadro
DÜZENLEMEYLE Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’na “iş yükünün karşılanması” amacıyla 489 yeni kadro da açılıyor. Tasarının gerekçesinde tarım arazilerinin miras yoluyla bölünmesinin büyük sorun yarattığı belirtilerek, “Tarım arazilerindeki birikmiş olan mülkiyet sorunlarının çözümü hem miras yoluyla çıkabilecek mülkiyet sorunlarının çözümü için bakanlığa büyük bir iş yükü getirecektir. Bu iş yükünün karşılanması için yeni kadrolara ihtiyaç vardır” denildi.
Sınır komşusuna önalım hakkı
TARIMSAL arazilerin satılması halinde, sınırdaş arazi malikleri önalım hakkına sahip olacak. Önalım hakkına sahip birden fazla sınırdaş bulunması halinde, hakim tarımsal bütünlük arz eden sınırdaş arazi malikine arazinin mülkiyetinin devrine karar verecek. Önalım hakkının kullanılmasında Türk Medeni Kanunu hükümleri uygulanacak. Aile malları ortaklığı, kazanç paylı aile malları ortaklığı ya da şirketin; herhangi bir nedenle sona ermesi halinde, bu ortaklıklara ve şirkete ait tarımsal arazi ve işletmeler asgari büyüklüklerin altında kalacak şekilde bölünemeyecek.
Erdinç ÇELİKKAN / HÜRRİYET
